Mbështetja e Bashkimit Evropian për shfrytëzimin e litiumit në Serbi po ndikon në situatën politike, duke forcuar pushtetin e presidentit Aleksandar Vuçiç dhe partisë së tij, në një vend ku qindra mijëra njerëz kanë dalë në rrugë për gjysmë viti, duke kërkuar më shumë sundim të ligjit, demokraci dhe ndarje të pushteteve, shkruan e përditshmja austriake Der Standard.
Sipa saj, një projekt minierash litiumi në Serbinë perëndimore ka shkaktuar protesta për vite me radhë dhe se banorët e zonave të prekura kanë frikë se shfrytëzimi i litiumit do të ndotë ujin dhe tokën.
“Dhjetëra mijëra njerëz bllokuan autostradat në vitin 2021. Pastaj në vitin 2022, qeveria serbe revokoi licencën për projektin Jadar. Pastaj Vuccicc ndryshoi mendje përsëri. Në vitin 2022, gjykata më e lartë e shpalli dekretin e qeverisë për tërheqjen e licencës jokushtetues. Vetëm kjo kronologji ngjarjesh ekspozon mungesën e ndarjes së pushteteve në Serbi”, shkruan Der Standard.
Gazeta shkruan se nën sundimin e Vuçiçit, pavarësia e institucioneve, siç janë media dhe gjyqësori, është minuar, dhe Partia e tij Progresive Serbe merr vendime në administratën shtetërore në të gjithë vendin, edhe pse Serbia është kandidate për anëtarësim në BE, “prandaj duhet të kujdeset për reformat”.
Prandaj, pjesë të shoqërisë civile po e kritikojnë Bashkimin Evropian për “mos gjetjen e fjalëve të qarta për taktikat represive të regjimit, por përkundrazi për të bërë marrëveshje me presidentin”, shkruan gazeta, siç raportohet nga Beta.
Gjithashtu, aktivistët mjedisorë dhe luftëtarët e demokracisë në Serbi kanë frikë se autoritetet serbe mund ta përdorin deklaratën e shfrytëzimit të litiumit si një projekt strategjik për të anashkaluar procedurat dhe për të rritur represionin kundër kritikëve.
“Vuçiç tani mund të argumentojë se Brukseli po vendos kërkesa, dhe ai vetëm po i ndjek ato”, shkruan Der Standard.
Gazeta austriake kujton se në maj, bashkëpunëtorët e agjencisë gjermane të bashkëpunimit ndërkombëtar GIZ në Serbi gjithashtu i kërkuan organizatës së tyre të rishqyrtojë angazhimin e saj në favor të minierës në luginën e lumit Jadar.
Ata theksuan, sipas gazetës, “se sundimi i ligjit, mbrojtja e mjedisit dhe pjesëmarrja e vërtetë e qytetarëve dhe liritë civile duhet të mbeten në zemër të bashkëpunimit gjerman për zhvillim me Serbinë”.
“Megjithatë, ata vlerësuan se ngjarjet e fundit në Serbi tregojnë një erozion në rritje të sundimit të ligjit, të drejtave të njeriut dhe lirive civile. Sipas sondazheve, 60 përqind e qytetarëve kundërshtojnë projektin në Luginën Jadar”, thuhet në tekst.
Më 4 qershor, Komisioni Evropian miratoi listën e parë të 13 projekteve strategjike me lëndë të para kritike jashtë BE-së, përfshirë projektin Jadar në Serbi. /tesheshi.com/
