Parlamenti i Iranit thuhet se ka miratuar mbylljen e rrugës kryesore të transportit detar të Ngushticës së Hormuzit. Megjithatë, vendimi duhet të konfirmohet nga Këshilli i Lartë i Sigurisë Kombëtare i Iranit. Ky veprim mund të kërcënojë tregtinë globale duke mbyllur kalimin e ngushtë midis Iranit dhe Omanit.
Çfarë është Ngushtica e Hormuzit?
Ngushtica ndodhet midis Omanit dhe Iranit dhe lidh Gjirin Persik në veri me Gjirin e Omanit në jug dhe Detin Arabik përtej. Në pjesën e saj më të ngushtë, është 33 kilometra e gjerë, ndërsa kalimi i transportit detar është vetëm 3 kilometra i gjerë në të dy drejtimet.
Ngushtica e Hormuzit është një nga korridoret më të rëndësishme të naftës në botë dhe ka një rëndësi jashtëzakonisht gjeostrategjike. Ekonomia botërore varet shumë nga rrjedha e naftës përmes kësaj rruge.
Pse është e rëndësishme?
Rreth 20% e konsumit të përgjithshëm të naftës në botë kalon nëpër Ngushticën e Hormuzit. Midis fillimit të vitit 2022 dhe muajit të kaluar, midis 17.8 dhe 20.8 milionë fuçi naftë bruto, kondensatë dhe karburant transportohen nëpër ngushticë çdo ditë, sipas të dhënave nga kompania analitike Vortex.
Anëtarët e OPEC-ut si Arabia Saudite, Irani, Emiratet e Bashkuara Arabe, Kuvajti dhe Iraku eksportojnë pjesën më të madhe të naftës së tyre përmes Ngushticës së Hormuzit, kryesisht në Azi. Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Arabia Saudite po përpiqen të gjejnë rrugë alternative për të anashkaluar ngushticën. Sipas të dhënave nga Administrata Amerikane e Energjisë nga qershori i vitit të kaluar, rreth 2.6 milionë fuçi në ditë të kapacitetit të papërdorur të tubacioneve ekzistuese të naftës të Emirateve të Bashkuara Arabe dhe Arabisë Saudite mund të përdoren për të anashkaluar Ngushticën e Hormuzit.
Katari, një nga eksportuesit më të mëdhenj në botë të gazit natyror të lëngshëm (LNG), dërgon pothuajse të gjithë LNG-në e tij përmes Ngushticës së Hormuzit. Flota e Pestë e SHBA-së, e stacionuar në Bahrein, është përgjegjëse për mbrojtjen e transportit tregtar në zonë.
Historia e Tensioneve
Në vitin 1973, prodhuesit arabë të naftës, të udhëhequr nga Arabia Saudite, vendosën një embargo nafte ndaj vendeve perëndimore që mbështetën Izraelin në luftën e tij me Egjiptin. Ndërsa vendet perëndimore ishin atëherë blerësit kryesorë të naftës nga vendet arabe, sot Azia është blerësi kryesor i naftës së OPEC-ut.
Gjatë Luftës Iran-Irak (1980–1988), të dyja palët u përpoqën të prishnin eksportet e naftës së njëra-tjetrës, në atë që u bë e njohur si “Luftërat e Tankerave”.
Në korrik 1988, një anije luftarake amerikane rrëzoi një aeroplan pasagjerësh iranian, duke vrarë të 290 personat në bord. Uashingtoni pretendoi se ishte një aksident, ndërsa Teherani e quajti atë një sulm të qëllimshëm.
Në janar 2012, Irani kërcënoi të bllokonte Ngushticën e Hormuzit në përgjigje të sanksioneve të SHBA-së dhe Evropës. Në maj 2019, katër anije – përfshirë dy tankerë sauditë – u sulmuan në brigjet e Emirateve të Bashkuara Arabe, jashtë Ngushticës së Hormuzit. Tre anije, dy në vitin 2023 dhe një në vitin 2024, u sekuestruan nga Irani pranë ose brenda Ngushticës së Hormuzit. Disa nga sekuestrimet erdhën pasi SHBA-të sekuestruan cisterna të lidhura me Iranin. /tesheshi.com/
