Ndërsa sulmet e ndërsjellta midis Iranit dhe Izraelit vazhdojnë për të tetën ditë radhazi, çështja që po e preokupon gjithnjë e më shumë publikun nuk është vetëm fuqia ushtarake, por – qëndrueshmëria ekonomike. A mund t’i mbijetojnë dy kombe, tashmë të rraskapitura nga krizat e mëparshme, këtij intensiteti konflikti në planin afatgjatë?
Plagët e luftës dhe goditjet ekonomike
Që nga e premtja, forcat izraelite kanë goditur objektiva bërthamore dhe energjetike në Iran, duke vrarë disa komandantë të lartë ushtarakë. Nga ana tjetër, Teherani u kundërpërgjigj me sulme me raketa ndaj qyteteve dhe ndërtesave qeveritare izraelite. Humbja e jetës njerëzore është tragjike, por dëmi ekonomik nuk është shumë larg: vlerësohet se konflikti tashmë po i kushton të dy vendeve miliarda dollarë dhe po rrezikon rimëkëmbjen e tyre ekonomike afatgjatë, shkruan Al Jazeera.
Buxheti ushtarak rekord dhe borxhi në rritje
Për Izraelin, lufta vjen në momentin më të kushtueshëm në historinë moderne. Pas luftës në Gaza, e cila tashmë ka kushtuar më shumë se 67 miliardë dollarë, konflikti i ri me Iranin kërcënon të japë një goditje shtesë në buxhet. Vetëm dy ditët e para të luftimeve sollën një shpenzim prej rreth 1.45 miliardë dollarësh. Nëse vijon ky ritë m lufte, Izraeli mund të tejkalojë koston totale të të gjithë vitit të kaluar të konfliktit në më pak se dy muaj.
Pavarësisht rritjes së të ardhurave tatimore, parashikimet e rritjes ekonomike janë rishikuar poshtë. Një paralajmërim u lëshua gjithashtu nga S&P Global Ratings, i cili sinjalizoi një ulje të mundshme të vlerësimit të kreditit. Kjo do të rriste më tej koston e huamarrjes dhe do të ulte besimin e investitorëve.
Nafta nën sulm, sanksionet ulen më thellë
Për Iranin, kapaciteti financiar i të cilit ka qenë i kufizuar nga sanksionet ndërkombëtare për dekada, sulmet e fundit izraelite kanë dëmtuar më tej burimet kryesore të të ardhurave. Eksportet e naftës kanë rënë në mënyrë dramatike dhe ishulli Kharg – përmes të cilit kalojnë më shumë se 90 përqind e eksporteve të naftës iraniane – ka ndaluar plotësisht transportin detar.
Burimet jetësore të energjisë si fusha e gazit South Pars janë goditur gjithashtu, ndërsa dëmi i saktë në infrastrukturë ende nuk është përcaktuar. Teherani mbështetet pothuajse ekskluzivisht në Kinë si blerësi kryesor i naftës dhe dobësitë e tij të brendshme ekonomike po bëhen më të theksuara: inflacioni është mbi 50 përqind, monedha ka humbur më shumë se 90 përqind të vlerës së saj dhe pothuajse një e katërta e popullsisë jeton nën kufirin e varfërisë.
Sa gjatë mund të zgjasin ato?
Vlerësohet se Irani shpenzon midis 3 dhe 5 përqind të PBB-së së tij për ushtrinë çdo vit, ose rreth 12 miliardë dollarë. Edhe pse ka 33 miliardë dollarë në rezerva valutore, shterrimi i tyre për të financuar konfliktin mund ta paralizojë vendin në planin afatgjatë. Mbështetja për qeverinë është e qëndrueshme për momentin, por nëse sulmet intensifikohen, pritet që ndjenja publike të ndryshojë.
Humbësi i përbashkët: Ekonomia
Dhe ndërsa betejat zhvillohen në vijën e parë, një luftë numrash po zhvillohet prapa skenave – në të cilën të dy vendet rrezikojnë pasoja afatgjata për ekonomitë dhe shoqëritë e tyre. Konflikti mund ta destabilizojë më tej rajonin tashmë të ndjeshëm, dhe çmimi nuk do të paguhet vetëm nga qeveritë, por edhe nga qytetarët – përmes inflacionit, humbjeve të vendeve të punës dhe rënies së standardeve të jetesës. /tesheshi.com/
