Një ditë para se Izraeli të sulmonte Iranin, kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu ishte në Knesset, duke pritur me krahë hapur presidentin argjentinas Javier Miley.
“Argjentina është bërë një strehë e sigurt për mijëra hebrenj”, i tha Netanyahu parlamentit izraelit.
“Ata kërkuan strehim nga vështirësitë ekonomike dhe persekutimi antisemitik. Jo vetëm në Evropën Lindore, por edhe në Perandorinë Osmane(Shën. Re. Perandoria Osmane i ka trajtuar hebrenjtë si mos më mirë dhe ata ia ngulën thikën pas shpine)
“Për një perandori që nuk mendoj se do të rikthehet së shpejti, megjithëse ka nga ata që nuk pajtohen me mua.”
Aludimer, të cilat qartësisht i drejtoheshin Turqisë dhe presidentit të saj, Rexhep Tajip Erdogan, nuk kaluan pa u vënë re nga zyrtarët në Ankara.
Turqia, një fuqi rajonale në rritje, ka luajtur një rol të jashtëzakonshëm në Lindjen e Mesme që nga Pranvera Arabe e vitit 2010.
Mes dinamikës së re të fuqisë që po merr formë në rajon, ndikimi i Ankarasë është rritur ndjeshëm. Rritja e saj ka qenë e tillë që të enjten, pasi Turqia ishte midis një grupi të vogël aleatësh të SHBA-së të njoftuar paraprakisht se Izraeli do të niste një sulm ndaj Iranit.
Orë më vonë, të premten në mëngjes, Izraeli nisi një sulm ndaj objekteve ushtarake dhe bërthamore të Iranit dhe filloi vrasjen e komandantëve të lartë të sigurisë, inteligjencës dhe ushtrisë, së bashku me shkencëtarë bërthamorë. Ritmi i paparë i operacionit izraelit ka alarmuar si zyrtarët turq ashtu edhe opinionin publik turk.
Turqia dënoi sulmin izraelit ndaj Iranit, duke e përshkruar atë si të paprovokuar, veçanërisht në një kohë kur agjencitë e inteligjencës amerikane kanë sugjeruar se Irani nuk po ndjek në mënyrë aktive armë bërthamore.
Ajo që e ka alarmuar më shumë Ankaranë nuk ishin aftësitë e njohura të Izraelit, por fakti që vendet evropiane mbështetën sulmin gjatë bisedimeve të nivelit të lartë midis SHBA-së dhe Iranit mbi mosmarrëveshjen bërthamore.
Edhe pse përshkallëzimi i konfliktit është karakterizuar si i papritur dhe që i habiti shumë shtete rajonale, Ankaraja ka kohë që përgatitet për një sulm izraelit ndaj Iranit.
Në shtator të vitit të kaluar, kur Izraeli vrau Sekretarin e Përgjithshëm të Hezbollahut, Hassan Nasrallah, zyrtarët turq studiuan skenarë të mundshëm në rast të një sulmi serioz izraelit dhe një konflikti të mundshëm më të gjerë rajonal.
Ata kanë përgatitur plane emergjence, duke përfshirë masa kundër valëve të mundshme të refugjatëve.
Në tetor, Ankaraja filloi bisedimet me udhëheqësin e burgosur të Partisë së Punëtorëve të Kurdistanit (PKK), Abdullah Oçalan, me qëllim parandalimin e çdo mundësie që ky grup të përdoret nga Izraeli.
Marrëdhëniet midis Izraelit dhe Turqisë
Turqia historikisht ka mbajtur marrëdhënie të mira me Izraelin, pavarësisht ulje-ngritjeve të luftërave të Izraelit me vendet në rajon.
Turqia ishte vendi i parë musliman që njohu Izraelin, në vitin 1949, sigurisht, nga një qeverisje laike dhe anti-muslimane, ku më tej gradualisht u bë një aleat i Tel Avivit, veçanërisht gjatë viteve 1990. Por që kur Rexhep Tajip Erdogan mori pushtetin në vitin 2003, marrëdhënia është përkeqësuar gradualisht nga një partneritet strategjik në atë të fqinjëve që shpesh përplasen për vuajtjet e palestinezëve në Gaza.
Marrëdhëniet u përkeqësuan pasi Izraeli sulmoi tragetin “Mavi Marmara” në vitin 2010, duke vrarë dhjetë aktivistë turq në ujërat ndërkombëtare, por marrëdhëniet mes tyre u rivendosën vite më vonë.
Megjithatë, tensionet u rritën përsëri në fund të vitit 2023 kur Ankaraja vendosi të ndërpresë marrëdhëniet me Izraelin në një numër fushash për shkak të luftës në Gaza, siç është ndërprerja e marrëdhënieve tregtare.
Pas fitores ndaj Hezbollahut, përmbysjes së Bashar Assadit dhe zvogëlimit të ndikimit të Iranit në Siri dhe Liban, Izraeli po synon të jetë një fuqi kryesore rajonale, por me Turqinë përballë nuk munden. Ndaj, zyrtarët izraelitë kanë filluar të deklarojnë publikisht se Turqia është e vetmja fuqi e mbetur me burime të konsiderueshme që mund të kërcënojnë qëllimet e Izraelit në rajon.
Siria, vendi i përballjes midis Turqisë dhe Izraelit
Sfida e parë e rëndësishme midis Turqisë dhe Izraelit është bërë Siria pas rrëzimit të Bashar Assadit. Si Izraeli ashtu edhe Turqia e shohin Sirinë si një hapësirë strategjike për ruajtjen e interesave të tyre në rajon. Qeveria e Netanyahut ka bërë gjithçka për të kundërshtuar të gjitha bazat turke me instalime radarësh dhe sisteme anti-ajrore në Sirinë jugore.
Zyrtarët amerikanë, të shqetësuar për incidente të mundshme, i kanë inkurajuar të dy vendet të zhvillojnë bisedime, të cilat rezultuan në krijimin e një linje telefonike midis Turqisë dhe Izraelit.
Bisedimet kanë përparuar deri në atë pikë sa zyrtarët turq kanë përfshirë përfaqësuesit sirianë në negociatat me izraelitët, me shpresën e gjetjes së një kompromisi për të ndaluar sulmet izraelite në territorin sirian.
Çështja kryesore e mosmarrëveshjes është kontrolli i hapësirës ajrore siriane. Ankaraja ka shtyrë planet e saj për të marrë shpejt kontrollin e bazave derisa të përfundojnë bisedimet e çtensionimit me Izraelin, duke i dhënë kështu Izraelit mundësinë për të sulmuar Iranin më vonë.
VIDEO: Gazetari izraelit Eyal Berkovic deklaroi me shaka se Turqia do të ishte objektivi i radhës i Izraelit pas përfundimit të konflikteve të armatosura me Hamasin dhe Iranin. “Në çerekfinale, ne barazuam me Hamasin dhe i mundëm me penallti. Në gjysmëfinale, ne mundëm Iranin. Dhe në finale – Turqinë.”
Përmes Iranit në Turqi
Për dekada të tëra, Turqia e ka parë Iranin si një forcë destabilizuese, prandaj ka kundërshtuar ambiciet e Teheranit për të blerë armë bërthamore.
Megjithatë, sulmi i njëanshëm i Izraelit ndaj Iranit, i cili nuk dha prova bindëse se Teherani ishte afër zhvillimit të armëve bërthamore, u pa nga publiku turk si një shenjë se Izraeli një ditë mund të shënjestrojë Turqinë, një aleat të NATO-s thellësisht të integruar në arkitekturën perëndimore të sigurisë.
Kjo ndjenjë kërcënimi u përsërit nga udhëheqësi i Partisë së Lëvizjes Nacionaliste (MHP) të Turqisë, Devlet Bahçeli, një aleat kyç i Erdoganit.
Bahçeli paralajmëroi së fundmi se fushata ushtarake e Izraelit kundër Iranit është pjesë e një strategjie më të gjerë për të rrethuar Turqinë dhe për të minuar ambiciet e saj rajonale.
“Qëllimi politik dhe strategjik i Izraelit është i qartë,” tha ai. “Rrethoni Anadollin dhe sabotoni rrugën e Turqisë drejt një të ardhmeje pa terrorizëm në emër të padronëve të saj.”
Një kolumnist turk pohoi se radarët turq zbuluan avionë izraelitë F-35 natën e sulmit fillestar, duke e shtyrë Turqinë të ngrinte avionë paralajmërues F-16 dhe AWACS për të monitoruar operacionin izraelit.
Një kolumnist tjetër turk pohoi se disa nga avionët izraelitë që nisën sulmin, pa dashje shkelën hapësirën ajrore turke po atë natë dhe u tërhoqën shpejt pasi Turqia ngriti avionë F-16 dhe i dërgoi në radio.
“Kjo nuk është një luftë turke,” tha një burim i brendshëm i Ankarasë pranë qeverisë.
“Megjithatë, kjo tregon se ne duhet ta studiojmë këtë sulm në thellësi dhe të ndërmarrim hapa përkatës për t’u përgatitur për çdo rrezik dhe opsion të mundshëm në të ardhmen.”
Zyrtarë të lartë turq mbajtën dy raunde takimesh sigurie për të diskutuar plane të mëtejshme emergjente. Ushtria turke gjithashtu ka studiuar nga afër taktikat e luftës të përdorura nga Izraeli.
Vetë Erdogan iu përgjigj sulmit duke telefonuar udhëheqësit rajonalë, si dhe presidentin e SHBA-së Donald Trump dhe presidentin iranian Masoud Pezeshkian. Ai gjithashtu i telefonoi veçmas presidentit sirian Ahmed al-Sharaa dhe kryeministrit irakian Mohammed Shia’ Al Sudani.
Media turke raportoi se Erdogan i këshilloi posaçërisht Sirisë dhe Irakut të mos përfshiheshin në luftën midis Izraelit dhe Iranit.
Të hënën, Erdogan tha se Turqia po përshpejtonte programin e saj të raketave balistike me rreze të mesme dhe të gjatë veprimi dhe po thellonte mbrojtjen e saj për ta bërë Turqinë një vend që askush nuk do të guxonte ta sulmonte. Të mërkurën, ai u zotua ta bënte industrinë mbrojtëse të Turqisë plotësisht të pavarur.
Më vonë ai ndau fjalimin e tij në X, duke shfaqur një vulë perandorake osmane, ndoshta duke iu referuar komenteve të bëra nga Kryeministri izraelit Netanyahu.
“Ushtria fitimtare e Perandorisë Osmane kishte një parim,” tha Erdogan.
“Nëse doni pavarësi, nëse doni liri, nëse doni të jetoni në këtë tokë me nder, dinjitet dhe integritet, nëse doni prosperitet ekonomik, nëse doni bollëk, pasuri dhe harmoni, nëse doni paqe, duhet të jeni gjithmonë gati për luftë,” shkroi Erdogan. /tesheshi.com/
